Ta strona używa plików Cookies. Proszę zapoznać się z celem ich używania i możliwościami zmiany ustawień Cookies w przeglądarce. Polityka prywatności

Opóźniony rozwój mowy


To jeden z tematów, których nie rozumiałam na studiach. Naprawdę! Był on dla mnie zbyt ogólny i bałam się go później w terapii, nie wiedziałam jak do niego podejść i od czego zacząć. Zbyt obszerne mi się to wszystko wydawało. Też macie mętlik jeśli chodzi o to zagadnienie? Że często dzieci niemówiące, bądź mało mówiące są wrzucane „do jednego wora” i nie wiemy co dalej z nimi zrobić?

W takim razie dobrze, że trafiliście do mnie na stronę. Nieważne czy jesteś studentem, logopedą już praktykującym czy rodzicem, który usłyszał diagnozę u swojego dziecka pod tytułem Opóźniony Rozwój Mowy (ORM). Zapraszam Cię do zapoznania się z tym jak ja pracuję nad tym zagadnieniem.

Co to jest tak właściwie? O co w tym wszystkim chodzi?

Postaram się Wam opowiedzieć ze swojego puntu widzenia oraz doświadczenia w jaki sposób pracuję nad opóźnionym rozwojem mowy u dzieci.

79267d50-4742-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Zacznijmy od krótkiej teorii, czyli opóźniony rozwój mowy może być samoistny i niesamoistny. Warto znać tę klasyfikację.

Samoistny opóźniony rozwój mowy, zwany też prostym (SORM): może być uwarunkowany dziedzicznie lub może być konsekwencją zaniedbań wychowawczych i wpływu środowiska, zaburzeniami samoregulacji i integracji sensorycznej, a także czasami możemy powiedzieć o opóźnionej melinizacji włókien nerwowych.

Niesamoistny opóźniony rozwój mowy (NORM) towarzyszy często: zaburzeniom wzroku, niedosłuchowi, dzieciom z autyzmem, upośledzeniu umysłowemu, zaburzeniom psychicznym, uszkodzeniom ośrodkowego układu nerwowego, jąkaniu.

I to by było na tyle z teorii książkowej :)

Gdy przychodzi do mnie dziecko pierwszy raz i nie mam pojęcia z jakiego rodzaju zaburzeniem będę się w danym momencie stykać, zawsze najpierw pytam rodzica co go niepokoi, bo uwierzcie, czasem jest tak, że nam może wydawać się coś innego podczas obserwacji, a rodzica może martwić zupełnie co innego w rozwoju swojego dziecka. Także od tego zaczynam.

Dobrze przeprowadzony wywiad z rodzicem jest kluczem do postawienia diagnozy! A dzięki temu mamy możliwość rozplanować cały plan terapii dla dziecka.

ae982150-4742-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
d7025a20-4742-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Podczas zadawania pytań rodzicowi bardzo mocno zwracam uwagę na leki, które przyjmowała mama dziecka będąc w ciąży. Ani popularny apap, ani nospa nie powinna być zażywana na życzenie. Każdy lek przyjmowany podczas kształtowania się płodu może spowodować uszkodzenie! Picie alkoholu podczas ciąży i jego konsekwencje są reklamowane, bardzo nagłośnione, zaś o zażywaniu lekarstw w ciąży? Mam wrażenie, że są one troszkę nadużywane. Oczywiście, nie mówię tu o sytuacjach, w których musimy te leki zażywać, jednak wszystko powinno być kontrolowane i monitorowane pod okiem lekarza prowadzącego ciążę. Żaden lek „od tak” nie powinien być zażywany. Także leki, leki i jeszcze raz leki jakie zażywała mama w ciąży – na to trzeba zwrócić uwagę. Często może to być właśnie przyczyną opóźnionego rozwoju mowy. Cały przebieg ciąży i porodu jest niezwykle istotny. Czy dziecko urodziło się naturalnie czy przez cesarskie cięcie. Na początek ustalamy przyczynę ORM.

Zawsze, ale to zawsze przykładam uwagę do aktualnych badań słuchu dziecka, dlaczego? A no właśnie… Pierwszych dźwięków mowy uczymy się poprzez słuch, naśladownictwo. Już w brzuchu mamy dziecko otacza się dźwiękami, a dokładniej już w ok. 6-7 miesiącu ciąży dziecko wykazuje reakcje słuchowe. Jest to płodowy okres rozwoju narządu słuchu. Warunkiem opanowania mowy jest dobre jej słyszenie.

"Aby dźwięki mowy dotarły do ośrodków w naszym mózgu i mogły być rozpoznane, muszą najpierw zostać odebrane przez nasze ucho, przetworzone na bodźce nerwowe i przesłane drogami słuchowymi do centrów rozumienia mowy".

Wystarczy, że małe dziecko ma przewlekły katar, alergie… Może powodować to przytkaniem przewodu słuchowego przez co dziecko nie różnicuje dźwięków mowy w prawidłowy sposób w danym momencie, a w rezultacie może później omijać pierwszą głoskę podczas wypowiedzi, przestawiać sylaby w słowach. Ale słuchajcie! Prawidłowy słuch to tylko jeden z bardzo wielu czynników, który trzeba dokładnie zbadać i wypytać rodzica przy pierwszym spotkaniu, czyli nawiązuje tu do bardzo dobrze przeprowadzonego wywiadu z rodzicem, aby móc ustalić przyczynę w opóźnieniu mowy u dziecka i przejść do terapii.

6fda9e10-4743-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Oprócz wywiadu oczywiście musimy skupić się na dziecku, ale no właśnie, nad czym konkretnie?

Zacznijmy od początku, czyli co w rozwoju u małego dziecka oczekujemy tak bardzo mocno, co każdy rodzić chce zobaczyć. A chodzi mi o nic innego jak o siadanie, raczkowanie i chodzenie. Dlaczego jest to tak ważne? Dlatego, że jeśli dane umiejętności przychodzą dziecku z opóźnieniem to prawdopodobnie mowa też pojawi się później. Raczkowanie ma istotny wpływ na naukę ruchu naprzemiennego u dziecka, który również jest potrzeby do wykształcenia się mowy w czasie. Samodzielne siadanie i chodzenie ma wpływ na napięcie mięśniowe oraz prawidłową postawę. Nic nie dzieje się w rozwoju dziecka bez przyczyny. Każdy rodzic, gdy usłyszy pierwsze dźwięki u niemowlaka skacze z radości! Czeka z niecierpliwością na każdą daną umiejętność kiedy pojawi się u swojego dziecka, prawda? Ale co w przypadku, gdy dziecko ukończyło 2 rok życia i nadal nic nie mówi, bądź jego mowa zatrzymała się i nie chce ruszyć do przodu?

bcf2a3f0-4743-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Zwróćmy uwagę czy dziecko ma 2 lata i czy pozbyło się smoczka uspakajacza, butelki ze smoczkiem, kubka niekapka, czy potrafi gryźć pokarm? Czy przyjmuje stałe pokarmy? W jakim miesiącu zaczął mieć rozszerzaną dietę? Trzeba sprawdzić funkcje prymarne dziecka czyli w jaki sposób przyjmuje pokarmy, czy potrafi żuć, prawidłowo połykać pokarm, oddychać torem nosowym oraz trzeba sprawdzić wędzidełka. Zalecam udać się do dobrego laryngologa, który je obejrzy dodatkowo sprawdzi nos, gardło (czy przypadkiem nie ma powiększonych migdałów, które mogą powodować niedosłuch), a przy tym uszy dziecka.

Gryzienie i żucie to naturalne ćwiczenia aparatu artykulacyjnego! Dziecko musi prawidłowo połykać pokarm, aby nie dochodziło do infantylnego połykania, czyli tzw. dziecięcego. Jeśli macie problem z określeniem czy dziecko dobrze przełyka – wybierzcie się do logopedy, który zajmuje się małymi dziećmi, nie czekajcie z tym. Lepiej skonsultować i dowiedzieć się, że jest wszystko w porządku niż usłyszeć, że czeka Was bardzo dużo pracy. Jak widzicie warunków do opóźnień w rozwoju mowy może być dużo. Dziecko po urodzeniu może mieć problem z poborem pokarmu, mogą występować u niego opóźnienia w rozwoju motoryki dużej, nieprawidłowości w zakresie sensoryki. Wszystko to ma wpływ na prawidłowy rozwój mowy. Pamiętajcie, każdy logopeda czuje się dobrze w swojej dziedzinie i nie każdy jest od wszystkiego. Jeden logopeda może specjalizować się w jąkaniu, drugi może zajmować się ludźmi po udarach, w tym osoby dorosłe, a trzeci może zajmować się tylko dziećmi, w tym ja :) Więc dopytajcie dokładnie logopedy w tej kwestii - jakim zagadnieniem zajmuje się w swojej pracy.

eedb6f50-4743-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Ćwiczenie prawidłowego połykania

Jak widzicie jest co sprawdzać i jest na co zwracać uwagę u małego dziecka. Zatem moje zdanie jest takie: jeśli widzisz, że Twoje dziecko ma problem z poborem pokarmów, używa mało słów, jeśli czujesz, że coś jest nie tak, a wszyscy wkoło powtarzają „przestań, co Ty wydziwiasz, dopatrujesz się tylko problemów”: Czas na logopedę! I nie jest to żaden wstyd! Intuicja rodzica jest bardzo kluczowa. Pamiętajcie, lepiej zapobiegać niż leczyć. Nie ma czegoś takiego „że dziecko jeszcze ma czas”, „że to chłopiec i ma prawo później mówić”, „że pójdzie do przedszkola i się rozgada”, „że dziecko mojej koleżanki późno zaczęło mówić, ale teraz już mówi i to przyjdzie samo z czasem”. Nie ma na to potwierdzonych badań. Oczywiście, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i nie każde dziecko, które mówi później ma od razu opóźniony rozwój mowy. "Są pewne normy rozwojowe, na które warto zwrócić uwagę. Opóźnienia w pojawianiu się poszczególnych stadiów rozwoju mowy nie powinny przekraczać 6 miesięcy".

Dobry pediatra jest od swojej dziedziny, a dobry logopeda jest od swojej dziedziny. Nie, żebym miała coś przeciwko pediatrom, absolutnie! Ale to oni zazwyczaj widują dziecko jako pierwsi na obserwacjach, bilansach i nie koniecznie mogą zwrócić uwagę na obecny stan mowy Waszego dziecka. Mogą zwyczajnie nie wiedzieć czy to dobry czas na konsultację logopedyczną. Dlatego jeśli cokolwiek niepokoi Cię w rozwoju Twojego dziecka - idź do specjalisty pod danym kątem, bo inaczej nasłuchasz się dobrych rad, a i tak będziesz mieć poczucie, że nadal jest coś nie tak. Nikt nie zna tak dobrze swojego dziecka jak mama czy tata.

4a250880-4744-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Budowanie zdań

Jeśli Twoje dziecko skończyło dwa lata (oczywiście im wcześniej zauważymy nieprawidłowości tym lepiej) i sam/sama widzisz, że mowa dziecka nie rozwija się do przodu NIE CZEKAJ!

8be43d90-4744-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Nie później, nie poczekam jeszcze, tylko teraz. Jeśli nie zrobiło się tego wcześniej, trzeba zacząć już teraz. Dziecko stymuluje się od narodzin, ale jeśli nie wiedzieliśmy jak, bądź nie byliśmy świadomi, że trzeba, to czas zabrać się do roboty, gdy przeczuwamy, że coś jest nie tak.

bd7f1000-4744-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Nauka czasowników w odniesieniu do przeżyć i doświadczeń dziecka

Gest wskazywania palcem powinien pojawić się u dziecka w ok. 9 miesiącu życia. Jest on jedną z bazowych umiejętności, która jest niezbędna do komunikowania się.

Od czego zaczynam terapię z dzieckiem, które ma opóźniony rozwój mowy? Nigdy nie zaczynam zabawy od stolika z maluchem. Naszym miejscem jest podłoga, przez co pewnie kiedyś moje kolana ucierpią :) no ale tylko w taki sposób najlepiej mogę dotrzeć do dziecka, czyli zejść do jego poziomu, poznać co lubi, czym się interesuje. Do pracy przy stoliku trzeba najpierw przygotować dziecko i je nauczyć, a nie od razu wymagać, że będzie pięknie pracowało.

4e09c750-4745-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
61326940-4745-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
759c16b0-4745-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Nauka kolorów połączona z ćwiczeniami motoryki dużej oraz nową umiejętnością unoszenia języka do góry – czyli tzw. pionizacji języka

Na początek duża motoryka, sprawdzamy w jaki sposób dziecko dzieci, czy siedzi samodzielnie, czy potrafi utrzymać pozycję stabilnie, czy potrafi wchodzić po schodach, czy pojawia nam się przy tym ruch naprzemienny, czyli kłania się nam psychologia rozwojowa dziecka. Odsyłam Was do niej jeśli chcecie mieć pewność jakie umiejętności w danym czasie powinny pojawić się u dziecka. Nad wzmożonym bądź obniżonym napięciem mięśniowym pracuje z dzieckiem fizjoterapeuta. Jeśli jest potrzeba i widzę na tym poziomie nieprawidłowości – wysyłam na konsultację.

Czy dziecko chodzi na plac zabaw? Bardzo ważne pytanie. Co ma plac zabaw do rozwoju mowy? Kształtuje między innymi prawidłową postawę jak i napięcie mięśniowe oraz ruch naprzemienny, nie wspominając już nawet o relacjach i kontaktach z innymi dziećmi. Trzeba przyjrzeć się czy u dziecka nie występują zaburzenia w tym zakresie. Może potrzebuje pomocy i stymulacji w tym kierunku? Jeśli tak, warto udać się do specjalisty, który nazywa się terapeutą integracji sensorycznej i skonsultować.

bfe727a0-474a-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
92cd5400-474b-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Ważne jest, abyście zapamiętali – dziecko uczy się poprzez zabawę, poprzez naśladownictwo, poprzez kontakt z drugim człowiekiem, więc jeśli dziecko nie wie co to zabawa, nie potrafi naśladować prostego gestu, nie wskazuje palcem, nie ma możliwości przebywać wśród społeczeństwa, to musimy sobie zadać pytanie czy to wszystko zastępuje mu może telewizja, tablet w wolnym czasie? Jeśli tak, odstawić na bok i wyciągnąć baterie z grających zabawek, ponieważ one również doprowadzają dziecko do przestymulowania, a nam zależy na tym, aby dziecko potrafiło się skoncentrować, mieć z nami kontakt wzrokowy oraz aby powtórzyło coś po nas.

Telewizja, bajki, tablet, telefon, wszystkie zabawki na baterię – stymulują prawą półkulę mózgu.

Za mowę odpowiedzialna jest lewa półkula.

Im więcej bajek, grających zabawek, gier na tablecie, tym mniej pobudzania ośrodków mowy do działania.

514fd520-4746-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Wcześniej ja karmiłam psa i nazywałam samogłoski, następnie dziecko - naśladowanie.

Pacynki w terapii potrafią zdziałać cuda.

ef2da6a0-4746-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Gest wskazywania palcem, naśladowanie, rozumienie pojęcia taki sam, wspólne pole uwagi - elementy bazowych umiejętności komunikacyjnych

Ważne jest, abyście pamiętali, że dziecko uczy się wielozmysłowo. Musi wiedzieć i rozumieć, że np. pies to pies, aby mogło tego słowa używać w mowie spontanicznej. Trzeba pokazać mu tego psa na żywo podczas spaceru, u znajomych, w schronisku czyli w różnych miejscach i sytuacjach, a dopiero później można wymagać od dziecka, że wskaże nam na obrazku psa i powie pies. Najpierw pokazujemy w rzeczywistości. Najlepiej gdyby dziecko mogło dotknąć, pogłaskać tego psa, a jeszcze lepiej by było gdyby ten pies zaszczekał i by dziecko polizał. A dopiero później przechodzimy do obrazków i stolika.

Nie da się oderwać mowy od dziecka i pracować tylko nad mową. Nie ma takiej możliwości!

Ręka i mowa co ma wspólnego ze sobą? Usprawnianie rąk, palców dziecka, pobudza mowę do działania. Mówienie jest ściśle związane z motoryką. Ma ona istotny wpływ na ruchy narządów mowy. Prawidłowa artykulacja wymaga precyzyjnych ruchów języka i warg, podobnie jak poruszanie całym ciałem. Zatem trzeba ćwiczyć całe ciało, usprawniać dłonie, palce dziecka, które dostarczają wielorakich doznań dotykowych. Dzięki temu stwarzają doskonałą okazję do stymulacji mowy.

A oto kilka przykładów ćwiczeń małej motoryki:

bd6abd50-4747-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6b45e170-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6ca2d960-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6ce38be0-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6cf36a60-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6d1d1270-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6d370310-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6d4a8b10-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
6d669e90-4748-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7
9c20a2c0-4749-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Jeśli ktoś kiedyś powiedział albo powie Wam tak jak mi, że pracuję nad całościowym rozwojem dziecka, uznajcie to za komplement. Dla mnie to ogromny powód do dumy, nawet jeśli nie wszystkim moje metody pracy się podobają. Każdy rodzic ma prawo wyboru, ja nikomu się nie narzucam. Proponuję, jeśli nie trafiam w gust, dziękuję. I to też jest ważne w terapii - dobór specjalisty, aby była dobra współpraca między rodzicem, a terapeutą.

ba10aaf0-4749-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Podczas diagnozy sprawdzam chwyt narzędzia pisarskiego. Na zdjęciu przykład nieprawidłowego chwytu do wieku dziecka

W opóźnionym rozwoju mowy zaczynam od wyżej wymienionych czynników, a dopiero później nad programowaniem języka dziecka. Wprowadzam symultaniczno-sekwencyjną naukę czytania. Są to elementy technik metody krakowskiej. Dodaję logorytmikę, terapię ręki oraz elementy integracji sensorycznej. To mój klucz do sukcesu. Tak jak wspominałam, małe dziecko jest całością i mówimy u niego o psychoruchowym rozwoju, na który trzeba całościowo oddziaływać wszystkimi jego zmysłami. Dziecko musi samo doświadczać, pobrudzić się, aby wiedzieć co to znaczy, że coś jest brudne i brzydko pachnie. Musi (niestety) przewrócić się, aby wiedzieć co to ból, musi posmakować, aby wiedziało, czy coś mu smakuje czy nie. Jeśli będzie wyręczane, nie będzie samodzielne. Jeśli nie będzie samodzielne, może nie czuć potrzeby komunikacji werbalnej, bo po co, skoro rodzic bądź inna najbliższa osoba i tak wie co mówi?

Ale to nasze dziecko pamiętajmy musi być zrozumiałe przez wszystkich z otoczenia. Musi potrafić odnaleźć się w społeczeństwie, aby móc poznać innych, polubić, pokłócić się, pokochać…

703d4160-474c-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Nie dostosowuję dziecka do metody, tylko metodę do dziecka. Myślę, że to jest moje hasło przewodnie.

A przede wszystkim… Logopeda też człowiek :) Kiedy jest potrzeba to poprzytula się i porobi śmieszne miny przed lustrem.

9caf46d0-474c-11e9-b0e4-ed7c7ed5a4a7

Zobaczcie ilu specjalistów może pracować z Waszym dzieckiem jednocześnie. Ważne, aby wiedzieć, co najpierw warto sprawdzić u danego dziecka, aby później móc pracować nad daną głoską, sylabą, słowem, zdaniem… Bo ta głoska, sylaba, słowo, zdanie to często wisienka na torcie w całym procesie komunikacji.


Każde dziecko, które ma problem z mową, nieważne czy młodsze czy starsze, stymuluję pod kątem wzrokowym, słuchowym i ruchowym. Co to znaczy?

Myślę, że to dobry temat na kolejny artykuł!



Jeśli Wam się podobało i czekacie na więcej dajcie znać w komentarzu!

Zapraszam Was również na mój profil na Facebooku i Instagramie :)



Bibliografia:

  • Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo - Karty Diagnozy - 10 etapów rozwoju dziecka od 4. do 36. miesiąca życia.
  • Jagoda Cieszyńska, Marta Korendo – Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia.
  • Tomasz Zaleski - Opóźniony rozwój mowy.
  • Opracowanie własne mgr Małgorzaty Łukaszewskiej-Choruży ze szkolenia pt. "Opóźniony rozwój mowy".
  • Marzena Machoś – Diagnoza bazowych umiejętności komunikacyjnych. Karty obserwacji.
  • Data utworzenia: 15 marca 2019, 20:09
  • Kategoria: brak
  • Tagi:

Kontakt

  • 82-300 Elbląg
  • Poland
Media społecznościowe:

Wyślij wiadomość