Część II

Percepcja dźwięków mowy „jest to zdolność rozróżniania dźwięków o różnym natężeniu, częstotliwości czy też barwie. Percepcja dźwięków warunkuje percepcję mowy, czyli rozumienie mowy”.

Aby zrozumieć, kora mózgowa wykonuje bardzo skomplikowaną czynność. Gdy nie usłyszymy dobrze jakiegoś słowa, próbujemy z naszego słownictwa, które posiadamy, wyszukać i zastąpić je innym słowem o podobnym brzmieniu. Często w takiej sytuacji dochodzi do niezrozumienia.

Wyobraźmy sobie zatem dziecko, które nabywa język, a ma chociażby zalegającą woskowinę, która przytyka mu ucho, przez co w momencie nabywania mowy taka sytuacja uniemożliwia rekonstrukcję brzmienia wyrazu lub jego znaczenia „z powodu złej słyszalności dźwięków mowy dziecko nie odbiera pewnych częstotliwości, nie słyszy więc głosek, mających te częstotliwości, nie słyszy więc głosek, mających te częstotliwości lub odbiera je jako zdeformowane”.

Uważam, że kontrolne badania słuchu powinny być wykonywane systematyczne, raz na jakiś czas. Z tego względu, że słuch odgrywa duże znaczenie dla rozwoju mowy. „Przesiewowe badania słuchu prowadzone na oddziałach noworodkowych nie dają jednak pewności, że słuch będzie funkcjonował prawidłowo przez całe życie. Warto słuch sprawdzać, w szczególności po infekcjach kataralnych, zapaleniach gardła, przebytych anginach, alergiach”. 

Sama możliwość słyszenia (czyli sprawnie działający słuch fizyczny) nie gwarantuje, że dziecko będzie rozumiało dźwięki mowy. Zdolność rozumienia nabywa, jeśli potrafi prawidłowo przetwarzać wrażenia słuchowe.

Percepcja słuchowa jest to zdolność do odbioru dźwięków, ich rozpoznawania i różnicowania, jak również interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

Możemy wyodrębnić następujące części składowe percepcji słuchowej:

Słuch fizjologiczny - możliwość słyszenia dźwięków z otoczenia za pomocą narządu słuchu

Słuch fonematyczny - zdolność do rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy. Dzięki niemu słyszymy np. różnice pomiędzy głoskami dźwięcznymi i bezdźwięcznymi.

Analiza słuchowa - umiejętność wyodrębniania z potoku mowy elementów, z których jest złożona, czyli wyraz z sylab, sylab z głosek, zdanie z wyrazów.

Synteza słuchowa jest procesem odwrotnym. Polega na scalaniu głosek, sylab i wyrazów w złożone struktury.

Pamięć słuchowa - to inaczej pamięć wzorców słuchowych i zdolność zatrzymywania w pamięci ciągów wyrazów (np. tekstu wiersza, pór roku, dni tygodnia, ciągów liczbowych).

Rozwój słuchu fonemowego uzależniony jest od prawidłowego słuchu fizjologicznego, jednak kształtuje się on w dzieciństwie i podlega wpływom środowiska. Dlatego tak ważna jest stymulacja funkcji słuchowych.

Dźwięki płynące z otoczenia charakteryzują się niską częstotliwością, maskują one, czyli zagłuszają dźwięki mowy… należy je ograniczyć do minimum, co oznacza konieczność wyłączenia radia, telewizji, czy innego nośnika muzyki, gdy dziecko znajduje się w stanie czuwania.

Podam Wam kilka przykładów jak stymulować percepcję słuchową:

-słuchanie dźwięków z otoczenia – dziecko zamyka oczy i stara się usłyszeć przez chwilę jak najwięcej dźwięków z najbliższego otoczenia, a następnie je wymienia:

-zabawy z głoskami, sylabami, słowami:

-wyodrębnianie głosek, sylab na początku, na końcu i w środku słowa,

-tworzenie wyrazów zaczynających się określoną głoską/sylabą,

-rozpoznawanie sylab w usłyszanych słowach,

-podział słów na sylaby/głoski,

-składanie słów z głosek/sylab,

-przeliczanie głosek/sylab/słów w zdaniu,

-tworzenie wyrazów zaczynających się określoną sylabą,

-uzupełnianie brakujących sylab w wyrazach (tekst z lukami),

-układanie nowych wyrazów z pierwszych głosek wyrazów podanych.

Wszystkie te i inne zabawy znajdziecie w poniższych pozycjach:

Ale warto ćwiczyć, nie tylko z kartami pracy i przy stoliku :)

-sekwencje słuchowe,

-różnicowanie słuchowe głosek,

-układanie i odtwarzanie rytmów, przedstawianie za pomocą gestu/symbolu który dźwięk jest niski, a który wysoki, który cichy, a który głośny,

-wszelkie, najróżniejsze zabawy w wyszukiwanie/dobieranie rymów, czytanie rymowanych tekstów, nauka wierszyków i piosenek,

-tradycyjna gra w memory, tyle, że znajdujemy parę słuchowo,

Tu z kolei "słuchowe pudełka" otwieramy i sprawdzamy czy faktycznie para się zgadza, a następnie... wszystko smakujemy :)

-wiele innych przydatnych zabaw i ćwiczeń potrzebnych do kształtowania funkcji słuchowych już dla najmłodszych znajdziecie w poniższej pozycji wydawnictwa WIR.

To oczywiście wycinek ćwiczeń, które składają się na percepcję słuchową.

Poniżej możecie pobrać opracowany przeze mnie zestaw ćwiczeń dla dzieci w wieku od 1. do 3. roku życia, bo jak wiadomo... im wcześniej zaczniemy pracować poprzez zabawę, tym lepiej :)

>>> KLIKNIJ TUTAJ <<<

Miłej zabawy!

Jeśli Wam się podobało i czekacie na więcej dajcie znać w komentarzu!

Zapraszam Was również na mój profil na Facebooku i Instagramie :)

Bibliografia:

• Jagoda Cieszyńska - Neurologiczne podstawy rozwoju poznawczego - słuch,
• Bronisław Rocławski - Słuch fonemowy i fonetyczny,
• Marta Bogdanowicz, Anna Adryjanek - Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów,
• Warmińsko-mazurski informator oświatowy Kajet nr 73, (1)2008,
• Irena Styczek - Logopedia.